Bakla, diğer adıyla vicia faba, Fabaceae familyasından gelen sert ve uzun yeşil bitkidir.
Kuzey Afrika ve Güneybatı Asya’da kökenlidir ancak şimdi başka yerlerde yaygın olarak yetiştirilmektedir.
Baklanın birçok çeşidi vardır ve daha çok ılıman iklimleri sever. Yıllık bitkidir, en fazla 1 yıl saklanabilir.
Yazı İçeriği
Tarihçe
Batı Avrupa’ya yayılmadan önce Ortadoğu’da 8000 yıl boyunca yetiştirildi. Bakla yetiştiriciliğinin M.Ö. 6.800’den 6.500 yılları arasında başlandığı düşünülmektedir.
Günümüzde, bakla Kuzey Afrika ve Güneybatı Asya başta olmak üzere, Dünya’nın her yerinde yetiştirilmektedir.
Bitki
Bakla 90-120 cm uzaya bilen sert ve dik bir bitkidir. Sapları tetragon, tüysüz, kalın, yeşil, kare şeklindedir. Bitki, yaklaşık 10-25 cm uzunluğundaki açık yeşil renktedir. Bitkinin çiçekleri 1-2.5 cm uzunluğunda, siyah noktalı beyazdır ve meyve olarak bakla verirler.
Bakla
Beyaz çiçekleri, 5-10 cm uzunluğunda ve 1 cm çapında çukur şeklindedir Bunlar olgunlaştıklarında taze, siyahımsı-kahverengi, her biri 3-8 tohum içeren hafif yeşil renkle olabilir. Tohumlar oval, 1-3 cm çapında, beyaz, sarı, yeşil, pembemsi-kırmızı renklerden oluşur.
Baklanın Sağlığa Faydaları
Bakla inanılmaz besinler içerir ve bunun sayesinde sağlığa çok faydalıdır.
Yüksek miktarlarda lif ve protein içerirler. Bakla, L-dopa olarak bilinen ve parkinson hastalığını tedavi etmek için kullanılan kimyasal bir madde olan dopamine yapmak için beyini güçlendiren bir amino asit içerir.
Az yağlı ve kalorili fasulyelerde kolestrol bulunmamaktadır.
Bağışıklığı Geliştirir
C vitamini, beyaz kan hücrelerinin üremesini teşvik eder ve bu bağışık hücrelerin işlerliğinde yardımcı olur.
C vitamini, oksidatif hasarı önleyen ve beyaz kan hücrelerinin işlerliğinde yardımcı olan bir antioksidandır.
Ayrıca, C vitamininin bağışıklık sistemini güçlendirdiği, soğuk algınlıklarına karşı koyduğu ve hastalıkları önlemeye yardımcı olduğuna inanılır.
Anemiyi Önler
Anemi, düşük hemoglobin ve kırmızı kan hücrelerinin azalması sonucu oluşan bir hastalıktır.
Düşük enerji seviyelerinden dolayı bağışıklık azalır ve böylece başta beyin olmak üzere, diğer organların performansı düşer.
Anemi vakalarının yarısı demir eksikliği, diğer kısımlarının ise genetik nedenlerden kaynaklandığı düşünülür.
Bakla, anemiyi önlemenin yanı sıra tedaviye yardımcı olan 1,5 mg demir tedarik etmektedir.
Kanseri Önler
DNA’nın hasarı kansere neden olur. B9 vitamini DNA’nın çoğalmasına yardımcı olduğu için DNA hasarını engeller ve hasar gören hücrelerin çoğaltılmasına yardımcı olur.
B9 vitamininin düşük olması göğüs, beyin, servikal, kolon ve akciğer kanseri ihtimalinin yükselmesine enden olur. Yüksek miktarda B9 vitamini içeren Baklayı günlük diyetlerinize eklemekte her zaman fayda vardır.
Serbest Radikaller Ortadan Kaldırır
Manganez, insan vücudundaki serbest radikalleri uzaklaştırmaya yardımcı olan bir antioksidan özelliği sağlar.
Serbest radikaller kansere ve diğer hastalıklara neden olan hücrelerin hasarını tetikler. Bu nedenle manganezi yüksek miktarda içeren bakla tüketimi serbest radikallerin ortadan kalkmasını sağlar.
Osteoporozu Önler
Manganez, osteoartrit sendromunu ve osteoporozu iyileştirmeye yardımcı olur, çünkü mineraller ve kemiklere yoğunluk katar.
Kemiklerin gelişimi ve onarımı için vazgeçilmez bir unsurdur.
Manganezin insan vücudundaki mekanizmaları ve rolleri hakkında daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulmaktadır.
Uykuyu Geliştirir
Bilimsel kanıtlar, triptofanın, sağlam bir uyku için yatıştırıcı etki sağladığını gösterir. Aynı zamanda genel sağlığı teşvik etmeye yardımcı olur.
Uyku eksikliği hafıza, konsantrasyon, depresyon, kilo artışı, kas ağrıları ve diğer nedenlerin meydana çıkmasına sebep olabilir. Triptofan bu sorunlara engel olur ve yan etkisi yoktur.
Göz Sağlığını Korur
Araştırmalar, tiamin’in glokoma ve katarakt gibi göz rahatsızlıklarını önleme yeteneğine sahip olduğunu gösteriyor. Bu, gözlerdeki bilgileri beyne iletmek için gerekli olan sinir ve kas sinyallerini olumlu yönde etkiler.
Diş Çürümesini Önler
Fosfor, diş sağlığını korumaya yardımcı olur. D vitamini, kalsiyum ve fosfor diş sağlığını korumak için gereklidir.
Diş minesini destekler, diş köklerini sağlamlaştıran çene kemiğindeki mineral miktarını arttırır. Bu vitaminler ve mineraller diş çürümesinin tedavisinde yardımcı olurlar.
D vitamini, fosfor ile vücuttaki kalsiyumun dengelenmesi ve diş oluşumu esnasında emilimini arttırmak için şarttır. D vitamini periodontal diş eti hastalığına bağlı dişeti iltihabını azaltır.
Felç Riskini Azaltır
Bilimsel çalışmalar, kandaki C vitamini yüksek miktarda olan kişilerin inme riskinin % 42 oranında azaldığını gösteriyor. C vitamini açısından zengin meyve ve sebzelerin eklenmesi inme riskini büyük oranda azaltır.
Beyin Sağlığını Korur
Beynin işlevi oksijene bağlıdır. Demir eksikliği düşük verimlilik, zayıf hafıza ve motivasyon neden olur.
Düşük demir düzeyine sahip insanlar, hırçın, sinirli ve dikkatsizlik dikkatsiz olurlar. Bakla tüketerek bu sorunları en basit ve doğal yolla ortadan kaldırmak mümkün.
Baklanın Besin Değerleri
Bakla tadı dışında protein ve lif içeriği bakımından zengindir. 100 gramda, bakla 62 kalori sağlar, % 7.77 karbonhidrat,%, 1.43 toplam yağ ve % 9.60 protein içerir.
Besleyici lifi (% 9.47), demir (% 18.75), manganez (% 11.35), fosfor (% 10.43) ve folat (% 14.50) içeren olağanüstü bitkidir.
Miktarı: 1 Fincan, 100 g
Kalori: 62 Kcal. Yağlardan kalori 4.5 Kcal.
| Ortalama | Miktar | % DV |
| Su | 83.7 g | N/D |
| Enerji | 62 Kcal | N/D |
| Enerji | 259 kJ | N/D |
| Protein | 4.8 g | 9.60% |
| Toplam Yağ (lipid) | 0.5 g | 1.43% |
| Artık | 0.9 g | N/D |
| Karbonhidrat | 10.1 g | 7.77% |
| Toplam Fiber | 3.6 g | 9.47% |
Bakladaki Mineraller
| Mineraller | Miktarı | % DV |
| Demir | 1.5 mg | 18.75% |
| Manganez | 0.261 mg | 11.35% |
| Fosfor | 73 mg | 10.43% |
| Magnezyum | 31 mg | 7.38% |
| Bakır | 0.06 mg | 6.67% |
| Çinko | 0.47 mg | 4.27% |
| Potasyum | 193 mg | 4.11% |
| Sodyum | 41 mg | 2.73% |
| Selenyum | 1 µg | 1.82% |
| Kalsiyum | 18 mg | 1.80% |
Bakladaki Vitaminler
| Vitaminler | Miktarı | % DV |
| Suda Çözünür Vitaminler | ||
| B9 Vitamini (Folat, Folik Asit) | 58 µg | 14.50% |
| B1 Vitamini (Tiamin) | 0.128 mg | 10.67% |
| B3 Vitamini (Niasin) | 1.2 mg | 7.50% |
| B2 Vitamini (Riboflavin) | 0.09 mg | 6.92% |
| B6 Vitamini (Pridoksin) | 0.029 mg | 2.23% |
| B5 Vitamini (Pantotenik Asit) | 0.066 mg | 1.32% |
| C (Absorbik Asit) | 19.8 mg | 22.00% |
| Yağda Eriyen Vitaminler | ||
| A Vitamini | 14 µg | 2.00% |
Bakladaki Lipidler
| Lipidler | Miktarı | % DV |
| Yağ asitleri, toplam doymuş | 0.142 g | 0.22% |
| Yağlı asitler, toplam çoklu doymamış | 0.303 g | 1.78% |
| Palmitik asit 16:00 (Heksadekanoik asit) | 0.121 g | N/D |
| Stearik asit 18:00 (Oktadekanoik asit) | 0.02 g | N/D |
| Yağ asidi, toplam tekli doymamış | 0.02 g | N/D |
| Oleik asit 18: 1 (oktadesenoik asit) | 0.02 g | N/D |
| Linoleik asit 18: 2 (oktadekadienoik asit) | 0.121 g | N/D |
| Linolenik asit 18: 3 (Octadekatrienoik asit) | 0.182 g | N/D |
| Izolüsin | 0.215 g | 12.86% |
| Valine | 0.235 g | 11.13% |
| Triptofan | 0.048 g | 10.91% |
| Treonin | 0.178 g | 10.11% |
| Lösün | 0.37 g | 10.01% |
| Lizin | 0.313 g | 9.36% |
| Histidin | 0.115 g | 9.33% |
| Fenilalanin | 0.195 g | 6.71% |
| Metiyonin | 0.037 g | 2.21% |
| Sistin | 0.066 g | N/D |
| Tirozin | 0.168 g | N/D |
| Arginin | 0.397 g | N/D |
| Alanin | 0.195 g | N/D |
| Aspartik asit | 0.541 g | N/D |
| Glutamik asit | 0.733 g | N/D |
| Glisin | 0.197 g | N/D |
| Prolin | 0.216 g | N/D |
| Serin | 0.21 g | N/D |
Bakladaki Flavonoidler
| Flavonoidler | Miktarı | % DV |
| Flavan-3- | ||
| (+)-Catechin | 8.2 mg | N/D |
| (-)-Epigallokatekin | 4.6 mg | N/D |
| (-)-Epikateşin | 7.8 mg | N/D |
Bakla Nasıl Tüketilir?
Baklanın faydalarından maksimum derecede faydalanmak için hazırlanması önemlidir. Baklanın hazırlanması ve tüketilmesi hakkında ipuçları;
- Taze bakla haşlanır veya buharda pişirilir.
- Yapraklı ve üst filizler buharda pişirilebilir.
- Bakla içindekileriyle birlikte tamamen tüketilebilir..
- Taze, konserve, kurutulmuş veya yağsız süt ve et yerine kullanılabilir.
- Bakla çorba, güveç, kümes hayvanları, kuzu ve deniz ürünleri yemeklerine eklenerek tüketilebilir.
Dikkat Edilmesi Gerekenler
- G6PD’ya sahip olanlar, çiğ bakla tüketmemelidirler. Gerekirse doktorlarına danışmalıdırlar.
- Monoamin oksidaz (MAO) inhibitörlerini alanlar, yüksek tiramin içeriği olan bakla tüketmemelidirler
Bazen bakla alımında baş dönmesi, kanlı idrar, sarılık ve kusma gibi semptomlara maruz kalınabilir.
Bakla Hakkında Genel Bilgiler
Bakla, sonbaharda yetiştirilen bitkidir ve Mayıs – Haziran aylarında hasat edilir.
Bakla, protein açısından zengin tohumları, B vitamini, karbonhidrat ve lif için yetiştirilir.
Bitkiler şekli, boyu ve rengini yetiştiği bölgelerdeki doğal şartlara bağlı olarak farklı olabilir.
| İsmi | Bakla |
| Botanik İsmi | Vicia faba |
| Kökeni | Kuzey Afrika Güney Batı Asya. |
| İngilizce İsimleri | Bell Bean, Fava Bean, Broad Bean, Faba Bean, English Bean, Field Bean, Horse Bean, Haba, Tic Bean, Field Bean, Windsor Bean, Tick Bean |
| Diğer Dillerdeki İsmi: | Arapça: Fûl;
Burma: Sandusi; Kanada: Gourgane; Çince: Can Dou; Çekçe: Bob Obecný; Danca: Agerbønne; Hollandaca: Duiveboon; Doğu Türkçesi: Põlduba; Etiyopya: Bakela; Fince: Härkäpapu; Fransızca: Fève; Almanca: Dicke Bohne; Macarca: Disznóbab; Hindistan:- Hindu: Anhuri; Pencapi: Bakla; Endonezya (Cava): Kacang Babi, Ontjet; İtalyanca: Fava; Japonca: Gora-Mame; Norveççe: Baunevikke; Pakistan: Bakla; Farsça: Bagli; Lehçe: Wyka Bob; Portekizce: Fava; Rusça: Konskij Bob; Slovašcina: Grašica-Bob; İspanyolca: Haba; Sudan: Ful Masri; İsveççe: Åkerböna; Taylandça: Thua Yang; |
| Yetişme Geleneği | Yıllık, sert bitki |
| Yetiştiği İklim | Soğuk iklim |
| Toprak | Nemli, iyi işlenmiş toprak |
| Bitki Büyüklüğü | 90-120 cm uzunluk |
| Ömrü | Bir yıl |
| Gövde | Kalın ve zehir içermez |
| Gövde boyutu | Yuvarlak 90 cm |
| Gövde Rengi | Açık yeşil |
| Yaprak | Üçgen ve oval 15-20 mm çapında |
| Dallar | Ovan 4-5 cm uzunluğuna 1-2 cm çapında |
| Bitkinin yenilebilir kısımları | Taze yapraklar: Taze yapraklar sebze olarak tüketilir.
Bakla: Taze, konserve ve kurutularak tüketilir. Kavrulmuş tohumlar fıstık olarak yenir. |
| Çiçek Açma Mevsimi | İlkbahar |
| Çiçekleri | Beyaz |
| Bezelye genişliği ve uzunluğu | Uzunluk: 5-10 cm;
Çap: 1 cm |
| Bezelye Rengi | Açık yeşil, siyah-kahverengi |
| Bezelye Kabuğu | İnce |
| Tohumları | Bir bezelyede 3-8 tohum |
| Tohumların şekli | Çap: 1-3 cm |
| Tohum Rengi | Beyaz, sarı, yeşil, pembe-kırmızı |
| Tadı | Acı değil |
| Damak tadı | Lezzetli, sulu |
| Çeşitleri / Çeşitleri | · Tonko
· Kalabar · Ful baklası |
| Meyve Sezonu | Sonbahar |
| Başlıca Besinler | C vitamini (Askorbik asit) 19.8 mg (22.00%)
Demir, Fe 1.5 mg (18.75%) B9 vitamini (Folat, Folik asit) 58 mikrogram (14.50%) İzolösin 0.215 gr (12.86%) Manganez, Mn 0.261 mg (11.35%) Valin 0.235 gr (11.13%) Triptofan 0.048 gr (10.91%) B1 Vitamini (Tiamin) 0.128 mg (10.67%) Fosfor, P 73 mg (10.43%) Treonin 0.178 gr (10.11%) Lösin 0.37 g (% 10.01) Protein 4.8 g (9.60%) Toplam diyetsel lif 3.6 gr (% 9.47) |
| Sağlığa Faydaları | · Bağışıklığı Güçlendirir
· Anemiyi engeller · Kanseri engeller · Serbest radikalleri ortadan kaldırır · Osteoporozu önler · Uykuya yardımcı olur · Göz sağlığını korur · Diş sağlığına iyi gelir · Felç Riskini Azaltır · Beyin Sağlığını Korur |
| Kalori (100 gm) | 62 Kcal. |
| Bitkisel Tedavi Kullanımı | · Çin tıbbı idrar söktürücü, balgam söktürücü ve tonik için kullanır.
· Avrupa’da sarılık tedavisinde kullanılmaktadır. · Bakla yüksek L-dopaya sahip olduğu için Parkinson hastalığını tedavi etmek ve hipertansiyonu kontrol etmek için kullanılır. |
| Diğer Bilgiler | · Bitkilerin çoğunun yuvarlak olmayan kare sapları vardır.
· Fava fasulyesi genellikle yılda bir kere yetişir. |
Dr. Aydın Yılmaz Dahiliye doktoru olarak görev yapmaktadır. 2015 yılından itibaren Sağlıkfit ekibine katılarak hastalıkları tedavi yöntemleri konusunda yüzlerce makale ele almıştır.
Henüz yorum yazılmamış.