Kilo verme, sindirim sistemi sağlığı, diyabet riskini azaltma, tansiyonu düşürme gibi birçok hastalığı önlemede birebir olan çavdar, dünyadaki en önemli tahıl türlerinden biridir ve dünya üzerinde birçok bölgede yetiştirilir.
Günümüzde çavdar üretiminin büyük bir kısmı Orta ve Kuzey Rusya ile birlikte Batı Avrupa’da yapılmakla birlikte Kuzey Amerika, Çin ve Güney Amerika’da da yetiştirilmektedir (1).
Bilinen adı çavdar olmasının yanı sıra bilimsel adı Secale Cereal olan bu bitki, buğday ve arpaya çok benzemektedir. Bu nedenle yetiştirilirken aynı yöntemler uygulanır.
Çavdarın kökeninin ülkemizin doğu kesimlerinde olduğu varsayılmaktadır ve bilinen kanıtlara göre Roma döneminde rastlanılsa da daha önceleri de yetiştirilmekteydi.
Dünya üzerinde en çok tüketilen tahıl türlerinde ilk 5’e girebilecek olan çavdar, bu özelliğini vücut üzerinde sağladığı faydalardan dolayı kazanmıştır.
Yazı İçeriği
Çavdar Ekmeğinin Sağlığa Faydaları
Çavdar ekmeğinin size sağladığı faydaların tamamı, çavdarın sahip olduğu mineral, vitamin ve organik bileşiklerin bir sonucudur.
Çavdar ekmeğinde bulunan manganez, bakır, magnezyum, fosfor, B vitaminleri, lif ve fenolik antioksidan bileşiklerinden dolayı vücuda çok sayıda fayda sağlamaktadır.
Kilo Vermeye Yardımcı Olur
Çavdar ekmeği, kilo verme konusunda, arpa ya da buğdaydan çok daha faydalı bir türdür. Çavdar ekmeğinin içerdiği lif, benzersiz özellikleri ile birlikte çok daha kısa sürede tok hissetmenizi sağlar.
Fakat sürekli çavdar ekmeği tüketmek, genellikle aç kalmanıza sebep olabilir.
Fakat açlık duygusunu ortadan kaldırıp tok hissettirerek kilo vermenize de yardımcı olur.
Bu nedenle çavdar ekmeğini özellikle diyetlerinize ekleyerek daha faydalı bir sonuç elde edebilirsiniz (2).
Taş Düşürmede Etkilidir
Son yıllarda yapılan araştırmalarda, çavdar ekmeği tüketiminin safta taşı düşürmekteki şiddeti azaltmaya yardımcı olduğu görülmüştür.
Safra taşı oluşumunun en önemli sebeplerinden olan safra asidi üretimini azaltan çavdar ekmeği, içeriğindeki lif ile birlikte vücudunuzdan safra taşı atılırken ortaya çıkan ağrıları azaltır.
Şeker Hastalığını Önler
Kan şekeri konusunda çavdar ekmeğinin etkisini görmek için, normal ekmeği kullanmayı bırakıp çavdar ekmeğini deneyin. Buğday ekmeğinin içeriğinde yer alan basit şeker, hızlı ve kolay şekilde kan şekerinin artmasına sebep olur.
Ayrıca buğday da kendi başına zaten insülin seviyesindeki artışa yol açar.
Bununla birlikte buğdaydan daha büyük moleküllere sahip olan çavdar, hızlı parçalanamaz ve bu nedenle kan şekeri üzerinde daha az etki yaratır.
Bu nedenle eğer diyabet rahatsızlığınız varsa, çavdar ekmeği tüketmek daha faydalı olacaktır (3).
Sindirim Sistemi Sağlığını Destekler
Kilo vermeye yardımcı olmak konusunda da anlattığımız gibi çavdar ekmeğinde yer alan diyet lif, bağırsaklarıyla ilgili sorun yaşayan ya da kabızlık hastalığı yaşayan kişilerin sindirim sistemi için oldukça faydalıdır.
Aşırı gazı azaltabilen çavdar ekmeği, mide ağrılarını ve olası krampların da etkilerini düşürür.
Ülser, safra taşı hatta kolon kanseri gibi daha ciddi rahatsızlıkların önlenmesi için de çavdar ekmeği tüketilebilir (4).
Metabolizmayı Hızlandırır
Kuopio Üniversitesi’nde yapılan bir araştırmaya göre, çavdar ekmeğinin özellikle insülin gibi kronik genlerden gelen zararlı rahatsızlıkların giderilmesinde önemli payı vardır.
Gen onarımına yardımcı olan çavdar ekmeği, aynı ailedeki diğer tahıl türleriyle karşılaştırıldığında, metabolizmayı en optimize hale getirerek, gen kaynaklı hastalıkların en erken aşamalarında bile vücudu destekler.
Ayrıca metabolizmayı dengelemesi sayesinde kilo vermeye de katkısı bulunmaktadır.
Tansiyonu Dengeler
Çoğu tahıllı gıdada olduğu gibi, çavdar ekmeği de kalp açısından çok sağlıklı olarak bilinir.
Eğer yüksek tansiyon problemi yaşıyorsanız, beslenme alışkanlığınıza çavdar ekmeğinizi ekleyerek kalp sağlığınızı arttırabilirsiniz.
İçeriğindeki lif, vitamin ve mineraller ile birlikte kalp sağlığı ve dolayısıyla tansiyon sorunlarının çözümünü destekleyen çavdar ekmeği, kalp ve damar rahatsızlığı çekenler için ideal bir ekmek türüdür.
Kanseri Önler
Her şeyin kansere sebep olduğu ve her şeyin kanseri önlediği gibi bilgiler yer alsa da, çavdar ekmeği gibi besinler içerisinde yer alan antioksidan maddelerin etkinliği gerçekten kanser çalışmalarında cesaretlendirici bir durumdur.
Çavdar ekmeği içerisinde yer alan fenolik bileşenler, diğer maddelerdeki antioksidan maddelere göre çok daha farklıdır. İnsan bedeni üzerinde önemli bir etki yapan çavdar ekmeğindeki antioksidanlar, kanser ve kronik rahatsızlıkların çözümünde çok önemlidir.
Ayrıca yapılan araştırmalarda, çavdar ekmeğinin prostat, kolon ve meme kanserini önlemek gibi önemli faydaları görülmüştür (5).
Solunum Sağlığını Destekler
Çavdar ekmeği, özellikle çocukların solunum sağlığı üzerinde çok önemli bir etkiye sahiptir.
Çocukluk çağında görülen astım, çoğunlukla gözden kaçırılıp tedavi edilmese de, bu dönemde oluşan astımın engellenmesinde çavdar ekmeğinin payı çok büyüktür.
Birçok okulda yapılan çeşitli araştırmalarda görülmüştür ki, çavdar ekmeği, çocukluk çağındaki astımın görülme riskini %60’a kadar azaltmaktadır. Bu nedenle özellikle çocuklarda çavdar ekmeği tüketimine önem verilmelidir (6).
Çavdar Ekmeğinin Besin Değerleri
Bir bardak ya da yaklaşık olarak 128 gramlık çavdar unundan elde edilen ekmekte,
416 kalori, 88 gram karbonhidrat, 20 gramın üzerinde protein, 3 gram yağ, 30 gram lif bulunmaktadır.
Mineral ve vitaminlere baktığımızda ise,
639 miligram fosfor yani günlük ihtiyacın %64’ü kadar, 205 miligram magnezyum yani günlük ihtiyacın yaklaşık yarısı kadar ve günlük ihtiyacın %43’ünü karşılamaya yetecek kadar çinko içermektedir. En zengin içerik olarak bu mineralleri içeren çavdar ekmeğini içinde, farklı miktarlarda çok sayıda vitamin ve mineral de bulunmaktadır (7).
Buğday Ekmeği ile Çavdar Ekmeğinin Farkları
- Çavdar ekmeği, buğday ekmeğine göre, protein oluşumda gerekli prolin hormonu bakımından daha zengindir. Buna ek olarak, kanser oluşumu ile bağlantılı olduğu öne sürülen, akrilamidin maddesi içeriği bakımından da buğday ekmeği daha zararlıdır. Çünkü bu maddeden çavdar ekmeğinde çok daha az miktarda bulunur.
- Buğday ekmeği ile çavdar ekmeğinin ikişer dilimine baktığımıza, çavdar ekmeği daha fazla lif içermektedir.
- Buğday ekmeği, çavdar ekmeğine kıyasla vücutta daha fazla şeker artışına sebep olur. Ayrıca düzenli buğday ekmeği tüketildiğinde vücudun yağ depolama riski daha da artmaktadır.
- Çavdar ekmeği, buğday ekmeğinde göre çok daha fazla çözünebilir lif içerir. Bu miktar zaman zaman 3 katına kadar çıkabilmektedir.
- Buğday ve diğer tahıllardan yapılma ekmeklerle karşılaştırıldığında çavdar ekmeği, özellikle meme kanseri oluşumunu engellemesiyle bilinen keten tohumu içermek konusunda da çok daha iyidir.
- Çavdar ekmeği, buğday ekmeğine göre %20 daha az kalori içerir (8).
Sonuç
Tüm bu maddeler gösteriyor ki, daha sağlıklı bir yaşam için çavdar ekmeğini tüketmek gerekir. Özellikle daha az kalori içermesi ile çavdar ekmeği, yağ depolama riskini arttıran buğday ekmeğine göre, kilo vermek isteyen bayanların tercihi olmalıdır.
Bunun yanında büyük molekülleri sayesinde kanda daha az çözünen şeker bırakan çavdar ekmeği şeker hastaları için de daha mantıklı bir sebeptir. Son olarak çözünebilir lif içeriği sayesinde de metabolizma ve sindirim sistemi üzerindeki olumlu etkileri çavdar ekmeğini diğer ekmek türlerine göre bir adım öne çıkarıyor.
Siz de düzenli kullanım için çavdar ekmeğini tercih edin ve daha sağlıklı bir hayat sürün.
Dr. Aydın Yılmaz Dahiliye doktoru olarak görev yapmaktadır. 2015 yılından itibaren Sağlıkfit ekibine katılarak hastalıkları tedavi yöntemleri konusunda yüzlerce makale ele almıştır.
Henüz yorum yazılmamış.