Demir eksikliği, vücutta yeterli miktarda demir olmadığında ortaya çıkan, yaygın, kolayca tedavi edilen bir durumdur.
Düşük demir seviyeleri genellikle kan kaybı, kötü beslenme veya gıdalardan yeterli miktarda demir absorbe edilememesi nedeniyle oluşur (1).
Demir Eksikliğinin Nedenleri Nelerdir?
Vücutta yeterli miktarda demir bulunmaması demir eksikliği anemisine neden olur. Demir eksikliği genellikle kan kaybı, yetersiz beslenme veya gıdalardan yeterli miktarda demir elde edilememesi nedeniyle oluşur.
Demir eksikliğine neden olan durumlar şunlardır:
- Kan kaybı: Kan kaybettiğinizde, demir kaybedersiniz. Kaybedilen demirin yerini telafi edecek miktarda vücudunuzda demir depolanmamış ise, demir eksikliği(kansızlık) anemisi yaşarsınız. Kadınlarda, uzun veya ağır geçen adet dönemleri ve rahimde ortaya çıkan iyi huylu tümörlerden dolayı fazla kanama olduğunda, vücuttaki demir seviyelerini düşürebilir. Aynı şekilde doğum esnasına ortaya çıkan kaybı kadınlarda demir eksikliğine neden olabilir (2).
Bunlara ek olarak vücutta oluşan kanamalarda demir eksikliğine neden olabilmektedir. En sık olanları şunlardır:
- Kanayan ülser, kolon polipi veya kolon kanseri
- Nonsteroid anti-inflamatuar ilaçlar (örneğin, ibuprofen ve naproksen) gibi aspirin veya diğer ağrı kesici ilaçların düzenli kullanımı
- İdrar yolu kanaması
- Ağır yaralanmalar
- Ameliyat sonrası (3).
- Yetersiz Beslenme: Demir içeren en önemli kaynakları (et, kümes hayvanları, balık ve demir takviyeli gıdalar) yeterince tüketmiyorsanız ve demir takviyesi almıyorsanız, büyük ihtimalle demir eksikliğine bağlı anemi(kansızlık) yaşayacaksınız demektir.
- Besinlerden Yeterli Düzeyde Demir Alamamak: Besinlerden yeterli düzeyde demir elde edememenin en büyük nedenleri: Kişilerin daha önceden bağırsak ameliyatı geçirmesi, crohn hastalığı veya çölyak hastalığı gibi durumları yaşaması neden olabilmektedir. Bunlara ek olarak, midede oluşan fazlı asidi indirgemeye yarayan ilaçların kullanımı da besinlerden demir emilimini azaltır (4).
Demir Eksikliğinin Belirtileri Nelerdir?
Demir eksikliğinin belirtileri genel olarak ilk bakışta çok hafif olabilir ve fark edilmeyebilir. Çoğu insan kan testi yapmadan demir eksikliğinin var olduğunu bilmeden hayatına devam etmektedir.
Demir eksikliğinin en çok görülen belirtileri şunlardır:
- Genel yorgunluk
- Zayıflık
- Soluk cilt
- Nefes darlığı
- Baş dönmesi
- Bacaklarda karıncalanma ve sürtünme hissi
- Dil şişmesi veya acısı
- Soğuk eller ve ayaklar
- Hızlı veya düzensiz kalp atışları
- Kırılgan tırnaklar
- Baş ağrısı (5)
Demir Eksikliğinin Tedavisi
Dünyada 2 milyarın üzerinde insan demir eksikliğinden etkilenmektedir. Demir çok az miktarda bir besin maddesi olarak kabul edilirken, ortalama normal bir kişi 8-18 mg olarak arasında ihtiyaç duymaktadır.
Demir eksikliğini bazı doğal tedavi yöntemler ve önlemlerle azaltabilir ya da tamamen ortadan kaldırabilirsiniz.
Daha Fazla Et Ürünleri Tüketin: Demir, kırmızı et, kümes hayvanları ve balıklarda yüksek miktarda bulunmaktadır. Bu ürünler sindirim sistemi tarafından kolayca absorbe edilir. Eğer demir eksikliğiniz varsa, günlük yemek listenize et ve et ürünleri eklemeyi ihmal etmeyin. Soya, ıspanak ve diğer koyu yapraklı bitkilerde de demir bulunmaktadır fakat sindirimi et ürünlerine göre daha zordur (6).
Sebzelerinizi Buharlayın: Sebzeleri buharlaştırma işlemi, içinde bulunan demirin biyolojik olarak bulunabilirliğini arttırır. Sebzelerinizi aşırı pişirmemeye dikkat edin, çünkü bunlar sundukları hassas besin ürünlerinin çoğunu ortadan kaldırabilmektedir.
Yeterli Miktarda C Vitamini Alın: Askorbik asit, daha yaygın olarak C Vitamini olarak bilinir ve bağırsakta demir emiliminde önemli bir rol oynamaktadır. C vitamini içeren yüksek gıdaların tüketilmesi ile birlikte demir eksikliği önlenebilmektedir (7).
Daha Fazla B Vitamini Alın: Folik asit (B9) ve kobalamin (B12) demir eksikliğini tersine çevirmeye veya önlemeye yardımcı olabilir. B12 vitaminini kırmızı et, balık ve kümes hayvanlarının etlerinden kolayca elde edebilirsiniz. B9 vitaminini, avokado, portakallar, koyu yapraklı bitkilerden, baklagillerden ve bazı sebzelerden elde edebilirsiniz. Bunlara ek olarak, doktorunuzun vereceği B vitamini tamamlayıcı vitamin haplarını kullanabilirsiniz (7).
Antasitlerden Kaçının: Antiasit tabletlerde geniş konsantrasyonlarda bulunan kalsiyum ve magnezyum, sindirim sisteminde emilim için demir ile rekabet eder. Yiyeceklerinden elde edebileceğiniz en fazla miktarı alacağınız ürünleri tükettikten hemen sonra kesinlikle antasitler kullanmayın.
Sigara ve Sigara Dumanından Kaçının: Sigara genel olarak vücuda oldukça zararlı bir üründür ve bütün uzmanlar tarafından içilmemesi şiddetle tavsiye edilmektedir. Sigara kullanan kişiler kullanmayanlara oranla daha fazla kansere yakalanmaktadırlar. Bununla birlikte, sigarayı bırakmak demir seviyenizi değil aynı zamanda sağlığınızın her yanını da geliştirecektir. Ayrıca, sigara dumanından uzak durmanız hem sağlığınız için hem de vücudunuzda ki demir oranınızın azalmaması için oldukça önemlidir (8).
Sindirim Sisteminizi İyileştirin: Vücut için demirin sindirilmesi oldukça zordur ve işlenmesi için çok miktarda hidroklorik asit gerektirir. Daha önce belirtildiği gibi, mükemmel sağlıklı bir sindirim sistemi ile bile, insan vücudu tükettiği gıdalardan tam olarak bütün besin içeriklerini alamaz. Genel olarak iyi bir sindirim sistemine sahip kişiler bile gıdalardan besinleri yararlı bir şekilde ancak %20 nin altında absorbe eder. Sindiriminiz dengesiz hale gelirse, bu numara önemli ölçüde düşecektir. Bu yüzden sindirim sisteminizin sağlığına oldukça dikkat etmeniz gerekmektedir (9).
Tavsiyeler
Genel olarak demir eksikliği yaşayan insanların çoğunda yetersiz ve düzensiz beslenme gibi sorunlar bulunmaktadır.
Demir eksikliği yaşayan kişilerin uzman diyetisyenler veya uzman doktorlar tarafından muayene edilip gerekli testler yapıldıktan sonra, tedavi süreci başlatılması gerekmektedir.
Demir eksikliği ve demir eksikliğine dayalı belirtileriniz varsa ve uzun zamandır devam ediyorsa, en yakın sağlık kuruluşuna başvurarak konun uzmanlarına danışmayı ihmal etmeyin.
Dr. Aydın Yılmaz Dahiliye doktoru olarak görev yapmaktadır. 2015 yılından itibaren Sağlıkfit ekibine katılarak hastalıkları tedavi yöntemleri konusunda yüzlerce makale ele almıştır.
Henüz yorum yazılmamış.