Domates, en çok tüketilen ve en popüler olan sebzelerin başında yer alıyor.
Adeta her öğünde tüketilebilecek olan domatesin insan sağlığı açısından inanılmaz faydaları bulunuyor.
Domatesin bu kadar sağlıklı olmasının ve insan sağlığı için önemli yer tutmasının en temel gerekçesi, yüksek değerde ve çok farklı vitaminleri, besinleri bir arada barındırmasıdır.
Örneğin orta boy bir domates, ortalama 0 yağ, 1 gram protein ve 22 kalori içiriyor. Yüksek miktarda A ve C vitamini de barındırıyor.
Sadece bunlar değil; folik asit değerleri bakımından da domates çok zengin bir besin kaynağı olarak karşımızda duruyor. Alfa lipoik asit, folik asit, kolin, beta-karoten, lutein başta olmak üzere daha birçok besini domates tek başına içeriyor.
Domates aynı zamanda bir antioksidan deposu. Domateste bulunan alfa-lipoik asit, glikozu enerjiye dönüştürmek için vücuda yardımcı olurken bazı akademik çalışmalar alfa-lipoik asitin kan şekerinin kontrol altına alınmasına yardımcı olduğunu da ortaya koymuştur.
Lipofen adı verilen antioksidan domatese kırmızı rengi veriyor ve domates, likopen tüketiminin yüzde seksenini tek başına taşıyor.
Yazı İçeriği
Domates Sağlığa Faydaları
Aslında domatesin faydaları, birçok sebze ve meyvede olduğu gibi saymakla bitecek cinsten değil.
Fakat her birini bir diğerinden ayıran temel özellikler olduğu gibi domatesi de bütün diğerlerinden ayıran nitelikler bulunuyor.
Bu da domatesin faydalarından yararlanmak için mutlaka domatesi tüketmeyi zorunlu kılıyor. Araştırmalar, domates tüketiminin artmasıyla beraber diyabet, kalp hastalığı ve kanser riskinin azaldığını ortaya koymuştur.
Yine hem kilo vermek hem de enerjik kalmak isteyenlerde domatesin yüksek verim sağladığı ortaya çıkmıştır. Obezite sorunu için de domates tüketimi etkili bir çözüm yolu olarak karşımızda duruyor.
Maddeler halinde açıklamak gerekirse domatesin bariz faydaları şunlar olarak karşımıza çıkıyor:
- Kalp sağlığını koruyor: domates, potasyum, lif, C vitamini, kolin içeriyor. Bu da kalp sağlığı için ciddi katkı sunuyor. Önemli miktarda antioksidan barındırdığı için kanı temizleyerek damarların tıkanmasını önlüyor. Oysa damarlarda tıkanıklık oluştuğu zaman kalpte kan basıncı azalıyor ve kalp daha fazla efor sarf etmek zorunda kalıyor. Domates damar tıkanıklığını giderdiği için kalp sağlığını muhafaza ediyor.
- Sigara hasarını azaltıyor: domates, kumarik asit ve klorojenik asit içiriyor. Bu asitler, sigara dumanından üretilen kanserojenden vücudu korumaya çalışıyor. Hem doğrudan hem de pasif içicilik dumanı teneffüs edilerek ortaya çıkan hasar domatesteki asitle sayesinde azaltılabiliyor.
- Böbrek ve mesane rahatsızlıklarını önlüyor: domates, vücudu ishalden korumak için dezenfekten olarak çalışır. Safra kesese ve böbrek taşlarının oluşumunu engellediği gibi atılmasına da yardımcı olur.
- Saçları besliyor: Domates, içeriğindeki K vitamini sayesinde saçların görünümünü ve dokusunu iyileştirir. Saç tellerinin güçlenmesini sağladığı gibi parlaklığı arttırır, uzamasına yardımcı olur.
- Diyabet hastalığına fayda sağlıyor: diyabetle alakalı yapılan bilimsel araştırmalar, likopen içeren besinlerin diyabetiklerde biyokimyasal dengesinin sabit kaldığını ve yüksek haldeyken tüketildiği taktirde de eski haline getirilmesine yardımcı olduğunu ortaya koymuştur. Domates, Likopen değerleri bakımından son derece zengindir ve kan şekerini sağlıklı seviyede tutarak hastalık riskini en aza indirmektedir.
- Cilt sağlığını arttırıyor: domates, zengin bileşenleri sayesinde cildi besliyor. Özellikle akne ile savaşıyor ve cilt hücrelerinin tamir edilmesini sağlıyor. Derinin temizlenmesini sağladığı gibi kırışıklıkların giderilerek pürüzsüz bir cildin ortaya çıkmasına yardımcı oluyor.
- Kemik sağlığını arttırıyor: domates aynı zamanda kalsiyum barındırıyor. İçeriğindeki kalsiyumla da vücuttaki kalsiyum miktarını arttırarak kemiklerini güçlendirilmesine, sağlıklı kalmasına yardımcı oluyor.
- İmmün sistemini güçlendiriyor: immün sistemindeki bozulma vücutta stres, depresyon oluşumuna sebep oluyor. Domates içeriğindeki C vitamini ile kandaki C vitamini oranını arttırıyor. Bu da stres hormonlarının artmasını engelliyor. Depresyonla mücadele veriyor. Stresin ve depresyonun doğrudan sinir ve beyin hücrelerini etkilediği düşünülürse domates aslında beyin ve sinir hücrelerinin sağlıklı kalmasına da yardımcı oluyor.
- Yağ yakımını arttırıyor: bilimsel araştırmalar domatesin vücutta amino asit karnitin üretimini teşvik ettiğini ve bunun da vücudun yağ yakma kapasitesini %30’dan daha fazla hızlandırdığını ortaya koymuştur. Dolayısıyla harika bir diyet besinidir.
- Kabızlığı gideriyor: domates bol miktarda lif ve su içerdiğinden dolayı kabızlık sorununun ortadan kaldırılmasına büyük katkı sağlamaktadır. Bağırsakları ıslak ve hareketli tutarak kabızlığı önlediği gibi bağırsakları da sağlıklı tutuyor.
- Göz sağlığını koruyor: domates, phytonutrients beta karoten, zeaxanthin ve lutein açıısndan son derece zengindir. Bu sayede göz sağlığını arttırarak görmeyi iyileştiriyor ve dejenerasyona karşı koruyor.
- Kanserle mücadele ediyor: Domates, serbest radikallere karşı mücadele ederek onlara yaşam hakkı tanımaz. Oysa serbest radikallerin kansere neden olduğu bilinmektedir. Domates, güçlü antioksidan ve C vitamini sayesinde serbest radikallere karşı üst düzey koruma sağlar.
- Prostat kanseri riskini azaltıyor: araştırmalar domatesin içeriğindeki vitamin ve besinler sayesinde prostat kanserine karşı etkili olduğunu ortaya koymuştur. Sadece prostat kanseri değil, içeriğindeki lifler sayesinde kolorektal kansere karşı da domatesin son derece etkili olduğu araştırmalarda ortaya konmuştur. Yine akciğer ve mide kanserine yakalanama riskinin de domates sayesinde azaltıldığı ortaya konulmuştur.
- Meme kanseri riskini azaltıyor: Amerikan Kanser Derneğinin yaptığı araştırmalarda alfa-karoten, beta-karoten, lutein, zeaksantin, likopen ve karotenoid besinlerinin meme kanseri riskini büyük oranda azalttığı ortaya çıkmıştır. Bu besinlerin tamamı domatesin içerisinde mevcuttur.
- Bağışıklık sistemini güçlendiriyor: Domates, A, K, B1, B3, B5, B6, B7, C, folik asit, demir, potasyum, magnezyum, krom, kolin, çinko, kalsiyum gibi mineral ve vitaminleri bolca içerisinde barındırıyor. İçeriğindeki muhteşem bileşenler bağışıklık sistemini güçlendirerek hastalıklara karşı yüksek mukavemet sağlıyor.
Domates Suyunun Faydaları
Domates katı halde tüketilebildiği gibi suyu da tüketilebilir. Domates suyunun en az domates kadar insan sağlığına faydası vardır.
- Bol miktarda A ve C vitamini içerdiği için domates suyu, kemik ve diş sağlığını arttırır.
- Domates suyu kilo vermeye ve yağ yakmaya yardımcı olur. Düşük miktarda sodyum, yüksek miktarda lif içerdiği için hızlı kilo vermek isteyenlerce tercih edilebilir.
- Kabızlığı giderir ve bağırsakları zararlı bakterilerden arındırır.
- Vücuttaki klor ve kükürt dengesini koruyarak organların sağlıklı kalmasına yardımcı olur.
- Antioksidan deposu olduğu için vücuttaki serbest radikallere karşı mücadele ederek prostat kanserine, meme kanserine ve diğer birçok kanser türüne karşı mücadele eder. Kansere yakalanma riskini azaltır.
- Vücuttaki yoğun kasları dinlendirir ve daha enerjik kalmaya yardımcı olur.
- Yıpranmış saçların canlanmasına ve yenilenmesine yardımcı olur.
- Düzenli tüketildiğinde cilt sağlığına önemli katlılar sağlar. Kırışıklıkları azaltır, cildin canlı ve taze görünmesini sağlar.
- Stres ve depresyonu azaltarak beyin ve sinir hücrelerini korur.
Domatesin Zararları ve Yan Etkileri
Yukarıda açıkladığımız gibi domatesin onlarca farklı bilinin faydası var. Fakat bütün besinlerde olduğu gibi domatesin de aşırı dozda tüketildiği taktirde yan etkileri ortaya çıkabiliyor. Muhtemel yan etkileri olan ve domatesin zararları olarak sayabileceklerimiz şunlardır:
- Alerjik bünyeye sahip çocuklarda ve yetişkinlerde domatese karşı alerjileri olup olmadığı önce dudaklara sürülerek kontrol edilmelidir. Eğer kızarma veya kaşıntı oluşursa domates tüketilmemelidir.
- Bazı uzmanlar organik olmayan domateslerin sağlıktan ziyade hastalık getirdiğini belirtiyor.
- Çok aşırı tüketilmesi böbreklere rahatsızlık verebiliyor.
- Stres ilaçları olarak adlandırabileceğimiz beta-bloker ilacı kullanan kişilerin aşırı miktarda domates kullanımından kaçınması gerekir.
- Böbrek hastaları için potasyum oldukça önemlidir. Aşırı domates tüketimi potasyum sağlığına zarar verebilir. Bu yüzden böbrek rahatsızlığı olanların aşırı domates tüketmemeye dikkat etmesi gerekir.
Öneriler
Günümüzde 4 mevsim bulunabilir olsa da domates bir yaz sebzesidir.
Kış aylarındaki domatesler albenili görünseler de besin değerleri açısından düşüktür. Bu sebeple organik olanlarda seçilerek mevsiminde tüketilmesini tavsiye ediyoruz.
Aşırı tüketmemek kaydı ile her öğünde, özellikle de kahvaltılarda tüketilmesi besin değerleri açısından faydalıdır. Yine haşlanarak, kızartılar da tüketilebilir.
Mevsimi dışında domates yerine yemeklerde salçası tercih edilebilir.
Dr. Aydın Yılmaz Dahiliye doktoru olarak pek çok özel hastanede çalışmıştır. 2017 yılından itibaren Sağlıkfit ekibine katılarak hastalıkları tedavi yöntemleri konusunda yüzlerce makale ele almıştır.
Henüz yorum yazılmamış.