Kayısının Faydaları

Kayısının faydaları saymakla bitmez.

Kayısı Türkiye’de tüketimi yaygın olan ve çeşitli kullanımlara sahip bir meyvedir. Genel olarak taze tüketilen kayısı farklı çeşitlerde kurutularak da tüketilebilmektedir.

Aynı zamanda çeşitli meyve sularının, jölelerin, reçellerin ve ev yapımı tatlıların da malzemelerinden biri olan kayısının çekirdeğinden elde edilebilen bir de yağı bulunmaktadır.

Kayısı yağı adı verilen bu yağ kuvvetli bir uçucu yağ olup sağlığımız üzerinde büyük ve önemli etkilere sahiptir.

Bilimsel adı Prunus armeniaca olan kayısı, eriklerle yakından akrabadır.

Antik çağlarda ikisinin de vahşi yani yabani olarak yetiştiği bilinmektedir ancak bulunan örneklerin hepsi yabani olduğu için ilk yetiştirilmeye başlanan meyvenin erik mi ya da kayısı mı olduğu bilinmemektedir.

Kayısının bilimsel adı Ermenice dilinden gelmekte olduğundan dolayı kayısının ilk yetiştirildiği yerin Ermenistan olduğu düşünülmektedir.

Kayısı aynı zamanda Antik Roma ve Antik Yunan kültürlerinde de yer aldığı ve 3000 yılı aşkın bir tarihe sahip olduğu gibi çoğu uzman Kayısının bu 3000 yıllık tarihin başında Hindistan’da yetiştirilmeye başlandığını savunmaktadır.

Bu tartışmalar kesin bilgiler üzerine kurulu olmamakla birlikte kayısının sağlığa faydaları ise bilimsel araştırmalara, kanıtlara ve kesin delillere dayanmaktadır (1).

Yazı İçeriği

Kayısının Besin Değerleri

Kayısı şeftali veya eriğe dış görünüş olarak benzemekte ve aynı zamanda şeftali ve erik gibi sert çekirdekli etli bir meyve olma özelliğini taşımaktadır.

İnce kabuğunun altında yumuşak ve lezzetli bir ete ve tam ortasında çekirdeğe sahip olan kayısı genellikle sarı veya turuncu renge sahipken bazı kayısılar kırmızımsı tonlara da sahip olabilmektedir.

Her kültürde farklı kullanımlara sahip olan kayısının birçok tüketim ve kullanım şekli bulunmaktadır. Kayısının 3000 yıllık tarihi boyunca yaygın kullanımının ve popüler karakterinin altında yatan ana sebeplerden biri de içerdiği organik besin maddeleri, benzersiz organik bileşimleri, vitaminler ve minerallerin sağladığı benzersiz sağlık yararlarıdır (2).

Kayısının bünyesinde bulundurduğu benzersiz organik bileşimlerden bahsedecek olursak aslında kayısının sağlığımıza sağladığı faydaların bu organik bileşimler sayesinde olduğunu görebiliriz.

İçerdiği A, C, K ve E vitamini gibi vitaminler, göz ardı edilemeyecek miktarda niyasin ve vücudun işleyişi için temel olan magnezyum, manganez, fosfor gibi mineraller sayesinde günlük diyetinizde kesinlikle bulundurmanız gereken bir meyve olan kayısı çoğu meyve gibi sindirilebilir lif açısından da büyük kaynaklara sahiptir.

Şimdi hem lezzetli hem faydalı bu meyvenin sağlığımıza yararlarına yakından bir göz atalım.

Kayısının Sağlığa Faydaları

Kayısının sağlığımıza faydaları arasında, hazımsızlığı önleme, kabızlığı iyileştirme, kulak ağrılarını dindirme, ateş düşürme, deri hastalıklarını, kanseri ve anemiyi tedavi etme gibi yararlar sıralanabilir.

Kayısının bu faydaları yanı sıra kayısı yağının da gergin kasları ve vücuttaki yaraları tedavi etme gibi özellikleri bulunmaktadır. Halk arasında ise kayısının özellikle kadınlarda cilt bakımı için faydalı olduğu bilinmekte veya başka bir deyişle inanılmaktadır.

Bu inancın bir bakıma doğru olduğunu cilt için geliştirilmiş kozmetik ürünlerinin içeriklerinde kayısı yağı olduğunu fark ederek kanıtlayabiliriz.

Ayrıca kayısının saydığımız faydaları dışında kalp sağlığını güçlendirme, kolesterol seviyelerini düşürme ve düşük tutma, görüş bozukluklarını önleme ve göz sağlığını artırma, solunum koşullarını iyileştirme, kemik sağlığını ve kemikleri güçlendirme ve vücudun elektrolit dengesini koruma gibi faydaları bulunmaktadır ( 3).

Kabızlığı Önler

Kayısı sindirilebilir lif açısından zengin olduğundan dolayı bağırsağın hareketlerini gerçekleştirmesinde yardımcıdır.

Kabızlık çeken hastalara genel olarak çoğu kültürde önerilmesinin nedeni bünyesinde bulundurduğu birçok özellikten biri olan müshil özelliğidir.

Kayısının içerisinde bulundurduğu lif dışkıyı bir araya getirmenin yani toplamanın bir yoludur ve böylece dışkının bağırsakta daha rahat hareket ederek daha kolay atılmasına yardımcı olur.

Aynı zamanda lifler bağırsağın emilimini artırır ve gıdanın sindirimini, sindirimin gerçekleşmesini sağlayan sindirim sularının ve enzimlerinin salınımını uyararak kolaylaştırır.

Ayrıca lif sindirim sisteminin temel aktivitelerinden biri olan peristaltik hareketin gerçekleşmesini sağlar ve bu olay bağırsakları asıl düzenleyen şeydir (4).

Kemik Sağlığını Güçlendirir

Kayısı daha önceden de bahsettiğimiz gibi vücut için gerekli olan minerallerin neredeyse hepsini içermektedir.

Sağlıklı kemik büyümesinin en önemli gereksinimlerinden birinin de gereken minerallerin karşılanması olduğu düşünüldüğünde kayısının kemik sağlığında ne kadar etkili olduğu anlaşılabilir.

Bu mineraller kalsiyum, fosfor, manganez, demir ve bakırdır. Kayısı kemik sağlığını güçlendirirken içerdiği bu mineraller sayesinde aynı zamanda çoğunlukla yaşlılarda görülen kemik erimesini de önlemektedir (5).

Kalp Sağlığınıza İyidir

Kayısı yemek kalp krizi, kalp inmeleri ve damar tıkanıklığı gibi birçok ciddi kalp hastalığından korunmak için etkili bir yoldur.

Kayısının bulundurduğu yüksek miktarda C vitamini, potasyum ve sindirilebilir lif kardiyovasküler sağlığınız içi büyük faydalarda bulunur.

Kayısının içerdiği D vitamini ise vücutta oluşan tepkimelerde yan ürün olarak ortaya çıkan ve büyük tehlikeleri bulunan serbest radikallerden kalbi korur.

Potasyum kan damarlarını genişletir ve gevşetir böylece kan basıncını düşürür ve kalp rahatsızlıklarının çoğunu önler.

Kayısının içerdiği sindirilebilir lif ise kandaki fazla kolesterolü düşürür ve kan damarlarını temizlerler.

Kayısının içerdiği bu organik bileşimlerin etkileri, kayısıyı kalp sağlığı için ideal meyve haline getirmektedir (6).

Vücudun Sirkülasyonunu ve Metabolizmasını Güçlendirir

Vücuttaki sıvı seviyelerinin düzeni ağırlıklı olarak vücuttaki iki mineral düzeyin beğlıdır: potasum ve sodyum.

Kayısının içerdiği potasyum miktarı vücudun sıvı dengesinin korunması ve enerjinin doğru aktarımı ile ilişkilidir.

Aynı zamanda elektrolitlerin sağlığı için temel gereksinim olan mineraller sayesinde kayısı çok faydalı olabilir. (7)

Kulak Ağrılarınıza İyidir

Önceden de bahsettiğimiz gibi kayısının içerdiği birçok faydanın yanı sıra kayısının çekirdeğinden elde edilen kayısı yağının da birçok faydası bulunmaktadır.

Hala mekanizması yani nasıl çalıştığı kanıtlanmamış olsa dahi kayısı yağının kulak ağrılarına iyi geldiği bilinmektedir.

Bilim adamları birkaç damla kayısı yağının içerdiği anti oksidan özellikler sayesinde ağrıları geçirdiğini savunmakta ancak henüz bunu kanıtlayan bir araştırma veya delil bulunmamaktadır (8).

Kanseri Önler

Kayısının bütün bu sağlığa faydalarının yanında kansere karşı bir önlem olarak kullanılabileceği de söylenmektedir.

Kayısılar karotenoidlere ve diğer antioksidan bileşiklere sahipken kayısının tam bir kanser karşıtı olduğuna şaşırmak güç.

Vücuttaki bazı tepkimelerden ortaya çıkan ara ürünlere serbest radikaller adı verilir ve bu serbest radikaller cilt problemlerinden kanser veya kalp hastalıklarına kadar ciddi sağlık problemlerine yol açabilmektedir.

İşte kayısının içerdiği antioksidanlar ve serbest radikal karşısı diğer maddeler bu noktada vücudunuzu bu ciddi sağlık problemlerinden korur. Son yıllarda yapılan araştırmalarda kayısı kanser riskini yüksek miktarda azaltmakla ilişkilendirilmiştir (9).

Kayısının Zararları-Yan Etkileri

Bazı insanlarda yaygın olmamakla birlikte oluşabilecek alerjik reaksiyonlar dışında kayısıyı doğal haliyle tüketmenin hiçbir sakıncası bulunmamaktadır.

Ancak kayısının en yaygın kullanım çeşitlerinden biri olan kurutarak tüketilen kayısı hakkında endişeler bulunmaktadır.

Kuru kayısı sülfit içermektedir ve sülfit düşünüldüğünden daha zararlı bir maddedir.

Astım hastalığını ciddi bir noktaya getirebilen ve hatta astım ataklarına sebebiyet verebilen sülfitleri içermeyen taze kayısıları tüketmek astımınızı kötüye götürmek yerine astımınız için bir ilaç görevi bile görebilir.

Bu küçük tavsiye dışında lezzetli ve yararlı bir meyve olan kayısının zevkine varabilirsiniz.

Dr. Aydın Yılmaz

Dr. Aydın Yılmaz Dahiliye doktoru olarak görev yapmaktadır. 2015 yılından itibaren Sağlıkfit ekibine katılarak hastalıkları tedavi yöntemleri konusunda yüzlerce makale ele almıştır.