Yaban mersini bitkisi Ericaceae ailesindeki sayısız türün arasında yer almaktadır ve bu ailedeki bitkiler Kuzey Avrupa’ya özgü ve yüzyıllardan beri Avrupa’nın geleneksel tıbbi sisteminde terapötik etkinliği açısından değer gören ve yaygın kullanıma sahip lezzetli bitkiler ve meyvelerdir.
Günümüzde yetiştirilen bölgeler bakıldığında Kuzey Asya, Avrupa ve Kuzey Amerika’da yetiştirilmekte olup konservelenerek kullanımının yanı sıra turta ve reçellerde bir lezzet bileşeni olarak kullanılır ve uzun zamanlardan beri bazı sağlık problemlerini tedavi etmesiyle bilinir.
Yaban mersini bitkisi küçük pembemsi çiçeklere, oval, sivri ve parlak yeşil yapraklara sahip ince dallı az büyüyen ve yaprak döken bir çalıdır.
Bu bitki yazın hasat edilmekte ve hasat edilen yaban mersini meyvesi kurutulmuş bir şekilde veya taze olarak tüketilebilmektedir (1).
Yaban Mersininin Sağlığa Faydaları
Yaban Mersinin Sağlığa Faydaları
Yaban mersini bitkisinin kuru veya taze meyvesi yanı sıra yaprakları da bitkisel ilaç yapımında kullanılabilmektedir.
Bu bitkisel ilaçlar çeşitli hastalıklara çözüm getirebildiği gibi aynı şekilde direk olarak yaban mersini tüketmek de birçok hastalık için tedavi amaçla kullanılabilir. Şimdi yaban mersininin sağlığımıza olan faydalarını detaylı bir şekilde inceleyelim (2).
Vücudunuzun Savunmasını Destekler
Yaban mersininin antioksidan gücü vücutta birçok sağlık problemini tedavi etmek için işlev görür.
Yaban mersini bitkisinin meyveleri antosiyanosit adı verilen kimyasallar içerir ve bu yararlı, suda çözünen kimyasallar enerji metabolizması sırasında yani enerji üretimi sırasına ortaya çıkan serbest radikalleri yani insan vücudu için çok zararlı olabilecek maddeleri nötralize eden radikal temizleyici etkilere sahiptir.
Bu kimyasallar bu yüzden antioksidan adını almaktadır ve oksidatif stresin vücutta yol açabileceği birçok zarardan vücudu korur (3).
Şeker Hastalığında Yardımcıdır
Yaban Mersinin Diyabete Faydaları
Son zamanlarda yapılan çalışmalar ve araştırmalar ışığında yaban mersininin şeker hastalığını önlemede ve iyileştirmede etkinliği uzun zamanlardan sonra tespit edilmiştir.
Daha önceden de bahsettiğimiz yaban mersini meyvesinin antosiyanin içeriğinin zengin konsantrasyonu vücuttaki kan şekeri seviyelerinin düzenlenmesine yardımcı olmaktadır.
Yaban mersini üzerine yapılan çalışmalarda yaban mersinini günlük veya haftalık diyetine katan 2. Tip diyabetten mustarip hastaların hiperglisemi ve insülin direncinin iyileştiği gözlemlenmiştir. (4)
Karaciğeri Korur
Antioksidan açısından zengin kaynakları sayesinde yaban mersini stresin karaciğer üzerinde yarattığı etkiyi defeder ve böylece karaciğeri korur.
Yaban mersini üzerinde yapılan bilimsel araştırmalar yaban mersininin vücuttaki yararlı glutatyon ve C vitamini seviyesini artırdığını, karaciğer dokularında bulunan ve karaciğere büyük zararlarda bulunan nitrik oksit konsantrasyonunu düşürdüğünü ve içerdiği antioksidan özellikler sayesinde radikal temizleme etkinliği gösterdiğini tespit etmiştir (5).
Kanseri Önler
Yaban Mersinin Kansere Faydaları
Bilindiği üzere vücutta oluşan bazı tepkimeler sonucu yan ürün olarak ortaya serbest radikaller çıkmaktadır ve bu maddeler vücutta göz ve deri gibi bölgelere zarar verebildiği gibi oksidatif stresi artırarak ve hücresel metabolizmayı vücut hücrelerinin DNA’sını bozup mutasyona uğratarak organ sistemlerine de büyük zararlarda bulunabilmektedirler.
Mutasyona uğrayan hücreler kanserli hücreler adını alır ve çoğalıp vücuda yayıldıklarında kanser hastalığı meydana gelir. Serbest radikaller vücutta kanser oluşumunun temel sebeplerinden bir tanesidir ve buna karşı vücutta bulunabilecek en güçlü korumalardan biri antioksidanlardır.
Yaban mersini üzerinde yapılan çalışmalar yaban mersini özünün kolon kanseri, göğüs kanseri ve lösemi gibi çeşitli kanserleri engelleyebildiği veya iyileştirebildiğini göstermiştir.
Farklı meyvelerin kanser üzerinde etkisine dair yapılan başka bir çalışmada ise yaban mersininin kanser hücrelerini en çok inhibe edebilen meyve olduğu tespit edilmiştir.
Yaban mersininin bu etkileri içerisinde bulundurduğu antioksidanların yanı sıra vücutta malign hücrelerinin çoğalmasını önleyen ve apoptozu indükleyen fenolik bileşenler olan delphinidin ve glikozitlerle bağdaştırılmaktadır (6).
Göz Sağlığınızı Güçlendirir
Yaban mersininin göz sağlığına faydaları uzun zamanlardan beri bilinmektedir. Yüzyıllardır sağlık verici bir meyve olarak tüketilen yaban mersini başta geleneksel kullanımlarla faydaları sağlanırken son zamanlarsa yapılan bilimsel çalışmalar da yaban mersininin gözde yaşla ilgili olarak görüş bozukluklarını önlemesinin yanı sıra katarakt ve gece körlüğü gibi diğer göz hastalıklarının da tedavisinde yardımcı olduğu ve bu hastalıkları oluşmadan engellediğini göstermiştir.
Yaban mersininin antioksidan içeriği göze zarar verebilecek ve gözde çeşitli sağlık problemleri veya hastalıklar meydana getirebilecek olan serbest radikalleri temizler ve böylece göz görüşünü koruduğu gibi kornea epitel hücrelerinin yeniden oluşturulmasına ve homeostaziye karşı yardımcı olabilir.
Yaban mersininin göz üzerindeki faydalarını konu alan başka bir araştırmada ise yaban mersininin gözleri endotoksin kaynaklı üvenitten koruyan yararlı enzimlerin üretimini tetiklediği gözlemlenmiştir.
Ayrıca yaban mersini özünün gözün görüşteki hafif değişikliklere uyum sağlamasını sağlayan rhodopsin pigmentinin de üretimini aktifleştirdiği kanıtlanmıştır (7).
Böbreklerinizi Korur
Yaban mersininin vücudumuza bulunduğu faydalardan ilgi çekici olan biri de böbrekleri hasardan korumasıdır. Yapılan araştırmalar yaban mersini özünün kreatinin, kan plazmasında bulunan üre ve nitrik oksit gibi maddelerin vücut için önemli olan miktarlarını normal düzeylerde tuttuğunu göstermektedir.
Yaban mersininin böbrekler üzerinde bu koruyucu etkisi yine içerisinde bulundurduğu antosiyanin adı verilen antioksidanların böbreklerin oksijen radikali absorbe etme kapasitesini artırması ve böylece böbrekleri oksidatif hasardan korumasıyla ilişkilendirilmektedir (8).
Kalp Sağlığınızı Güçlendirir
Günümüzde insanların ölüm sebeplerinden en yaygın olan hastalıklar kalp hastalıklarıdır. Yaban mersini uzun zamanlardan beri kalp sağlığını koruması ve kalp hastalıklarını tedavi etmesiyle bilinir ve bu bilimsel olarak da doğru bir ifadedir.
Yaban mersininin kalp sağlığına karşı bu koruyucu etkisi kandaki kötü kolesterol ve iyi kolesterol yani HDL ve LDL’in seviyelerinin yaban mersininin içerdiği antosiyanin ile düzenlenmesiyle ilişkilendirilmektedir.
Aynı zamanda yaban mersininin kalp sağlığı üzerindeki etkisini konu alan çalışmalarda yaban mersininin kan basıncı ve kardiyo vasküler sağlık üzerindeki pozitif etkisinin trombosit agregasyonu inhibe ettiğini ve düz kasların hareketlerini düzenlediğini tespit etmiştir.
Yapılan bir başka çalışmada ise yaban mersininin kalp üzerindeki anti iskemik ve anti aritmik etkisinin koroner akışı uyarmaya yardımcı olduğunu ve damar tıkanıklığı gibi birçok hastalığa yol açabilecek sağlık problemlerini engellediğini göstermiştir (9).
Yaban Mersininin Zararları-Yan Etkileri
Yaban Mersinin Zararları
Yaban mersini ağız yoluyla meyve olarak tüketildiği zaman genellikle güvenli olarak görülmekte ve kabul edilmektedir ancak yine de dikkate alınması gereken birkaç istisna söz konusudur.
Antikoagülan ve anti trombosit ilaç kullanan hastaların yaban mersini özütü kullanmaları özütün bu ilaçlarla etkileşime girme ihtimali bulunmaktadır ve bu etkileşim sonucu bazı tepkimeler ortaya çıkabilir ve bu tepkimeler vücuda zararlı olabilir. Bunun dışında herhangi bir tepkime meydana gelmese bile yaban mersini özütü ilacın etkinliğini değiştirebilir ve bu yüzden ilaçlarla birlikte yaban mersini özütü kesinlikle kullanılmamalıdır.
Bunun dışında laktasyon ve gebelik gibi özel durumlara sahip insanlar ilk kez yaban mersini yiyorlarsa dikkatli olmaları gerekmektedir çünkü insan vücudu özel safhalarda normalde gösterdiğinden farklı tepkiler gösterebilmektedir. Bu yüzden tüketim için uygun dozajı bir tıp uzmanıyla birlikte saptamanız gerekmektedir ve kullanım sırasında dikkatli olunmalıdır (10).
Aynı zamanda son zamanlarda yapılan araştırmalar aşırı miktarda yaban mersini özütü veya direk olarak yaban mersini tüketiminin toksisiteye neden olabileceğinden ve bunun sonucu olarak bazı bireylerde ölüme dahi yol açabilecek sağlık problemleri yaratabileceğinden bahsetmektedir.
Bu yüzden herhangi bir şekilde beklenmedik bir yan etkiyle karşı karşıya kalmanız durumunda hiç beklemeden bir tıp uzmanıyla görüşmeniz tavsiye edilmektedir.
Dr. Aydın Yılmaz Dahiliye doktoru olarak görev yapmaktadır. 2015 yılından itibaren Sağlıkfit ekibine katılarak hastalıkları tedavi yöntemleri konusunda yüzlerce makale ele almıştır.
Henüz yorum yazılmamış.