Şeker Hastalığı Nedir ve Şeker Hastalığı Tipleri

Detaylara girmeden önce şeker hastalığı nedir, sorunun cevabını vermeye çalışalım. Şeker hastalığı ülkemizde ve dünya’da en sık rastlanılan hastalıkların başında gelir. Şeker hastalığını kısaca tanımlayacak olursak; vücudun (glikoz) kullanımını etkileyen bir çeşit hastalıktır. Kas ve dokuların önemli enerji kaynağı olan glikoz anı zamanda beynin yakıt kaynağıdır.

Şeker hastalığı olan kişide neden ne olursa olsun vücudunda normalden fazla glikoz var demektir. Şeker hastalığına neden olan aşırı seviyedeki glikoz aynı zamanda ciddi sağlık sorunlarının sebebidir.

Kronik şeker hastalığı tip 1 ve tip 2 olarak adlandırılır. Ama kişinin kanındaki şeker oranı yüksek olmasına rağmen diyabet tanısı konulmadıysa bu durum pre-diyabetik ( gizli şeker) olarak tanımlanır. Bunların yanında genelde hamilelik döneminde yaşanılan ve hamilelikten sonra sona eren şeker hastalığına da gestasyonel diyabet denir. Böylece şeker hastalığı nedir, sorusunun cevabını vermeye çalıştık.

Şeker Hastalığının Belirtileri

Kişideki kan şekeri seviyesine göre şeker hastalığının belirtileri farklı olabilmektedir. Başlangıç aşamasındaki pre-diyabetik ( gizli şeker) ve tip 2 diyabet belirtileri farkedilmeyebilir. Ama tip 1 diyabet belirtileri oldukça şiddetlidir.

Tip 1 ve 2 diyabet/şeker hastalığı belirtileri şunlardır:

• Sürekli artan susuzluk,
• Sık sık idrara çıkmak,
• Aşırı açlık hissi,
• İdrarda yüksek miktarda keton varlığı,
• Kronik yorgunluk,
• Kronik sinirlilik hali,
• Bulanık görme durumu,
• Yaraların normalden çok yavaş iyileşmesi,
• Diş, deri ve vajinal enfeksiyonlarla sık sık karşılaşma,

Tip 1 şeker hastalığı genelde her yaşta görülebilmesine rağmen genelde, çocukluk veya ergenlik yaşlarında şekillenmeye başlar. Tip 2 diyabet ise genelde 40 lı yaşlarda ortaya çıkmakla birlikte, nadir durumlarda daha erken ortaya çıkabilir.

Ne Zaman Doktora Gitmeli

Eğer yukarıda sıraladığımız belirtilerden biri veya daha fazlasını kendinizde veya çocuğunuzda görürseniz şeker hastalığı doktoruna görünmenizi tavsiye ederiz.

Çocukların şeker hastası olmayacağını düşünmeyin çok nadir olsa dahi bu mümkün ve hastalığın erken teşhis edilmesi tedavi sürecini kolaylaştıracaktır.

Eğer zaten şeker hastasıysanız ve kan şekerinizin yükseldiğine dair belirtileri hissettiğinizde şeker hastalığı doktoruna görünmenizi öneririz.

Hastalığın tedavisi boyunca en önemli unsur, şeker seviyesini sürekli kontrol atında tutmak ve ilaçların dışında şeker seviyesinin yükselmemesi için seker seviyesini düşüren yiyeceker tüketilmesidir.

Şeker Hastalığının Nedenleri

Şeker hastalığını  anlamak için, öncelikle glikoz’un vücutta hangi görevi ve nasıl icra ettiğini bilmekte fayda var.

İnsülin Nasıl Çalışır: İnsülin mide arkasında yer alan bir bez (pankreas) tarafından üretilmektedir.

• Pankreas kan dolaşımına insülin salgılar.
• İnsülin kanda dolaşarak şeker sağlayan hücrelere ulaşır.
• İnsülin böylece kan dolaşımında şeker miktarını düşürür.
• Sonuç olarak pankreasın salgıladığı insülin kana karışarak şeker seviyesini dengeler.

Glikozun Rolü: Glikoz  şeker, kas ve diğer dokuları oluşturan hücrelerin enerji kaynağıdır.

• Glikoz’un iki ana kaynağı vardır, karaciğer ve besinler.
• Şeker insülin yardımıyla hücrelere girer ve kana etki eder.
• Karaciğerde depolanır ve glikoza dönüşür.

Vücut glikozu besinlerden aldığı gibi, kanda glikoz seviyesi düştüğünde karaciğer devreye girerek belirli aralıklarla kana glikoz salgılamaya başlar. Böylece kandaki glikoz seviyesi kanda dengelenir.

Tip 1 Diyabet’in Nedenleri:Tip 1 diyabetin kesin nedeni bilinmemektedir. Bilinen şeyler, zararlı madde ve bakterilere karşı pankreasın zayıf kalması ve insülin üretiminde zayıf kalması, bunun bir sonucu olarak kanda şeker oranının dengesiz seviyeler oluşması.

Bunlarla birlikte, bazı sağlık uzmanları tip 1 diyabete çevresel koşullarında neden olduğunu söylenmektedir.

Pre-diyabet (gizli şeker) ve Tip 2 Diyabet Nedenleri: Hücrelere yeterince insülin aktarılamadığında, pre-diyabetik ve tip 2 diyabet meydana gelmektedir. Böylece hücreler gerekli enerjiyi alamayınca vücut zayıf düşer.

Genelde genetik ve çevresel faktörler etkili olduğu söylenmekle birlikte, kesin nedenleri bilinmemektedir. Ayrıca fazla kilo bu diyabet türlerini tetiklediği düşünülmektedir.

Gestasyonel Diyabet Nedenleri: Hamilelik döneminde, meydana gelen diyabet türüdür ve genelde kalıcı değildir.

Vücudun gebelik döneminde olağan üstü anormal şartların neden olduğu düşünülmektedir, çocuğun doğmasıyla birlikte geçer.

Diyabet Risk Faktörleri                             

Şeker hastalığı risk faktörleri, diyabet türüyle yakından ilişkilidir.

Tip 1 Diyabet Risk Faktörleri: Tip 1 diyabetin risk faktörleri kesin bilinmemekle birlikte tahmini olarak bazıları şunlardır;

• Genetik: Bazı sağlık uzmanlarına göre genetik olabilir
• Çevresel Faktörler: Özellikle tip 1 şeker hastalıklarında çevresel faktörler önemli rol oynayabilirler.
• Bağışıklık Siteminde Hasar: Bazen, tip 1 şeker hastalarında otoantikorların varlığı test edilir. Eğer kişide otoantikor varsa bu tip 1 diyabet riskini arttırır. Ama bu otoantikor olan herkeste diyabet olacak anlamına gelmez.
• Diyet Faktörleri: 4 yaşından önce az miktarda D vitamini alınmış olması riski arttırabilir ancak, doğrudan tip 1 diyabet hastalığına etki ettiği söylenemez.
• Coğrafi: Yapılan araştırmalar, Finlandiya ve İsveç gibi bazı ülkelerde, tip 1 şeker daha yüksek oranda görülmektedir.

Pre-Diyabetik (Gizli Şeker) ve Tip 2 Diyabet Risk Faktörleri: Yapılan bilimsel araştırmalar hastalığa neden olan unsurların tam olarak ne olduğunu ortaya koyamıyor, fakat bazı riskler hakkında ipucu verebiliyorlar.

• Kilo: Aşırı yağ, hücrelerde insülin sorununa neden olur,
• Hareketsizlik: Hareket halinde olan kişide glikoz enerjiye dönüşür ve insülin hücreleri daha duyarlı hale gelir. Hareketsiz insanlarda hücrelerin fonksiyonları körelir.
• Genetik: Bazı sağlık uzmanları genetik etkenlerin rol oynadığını savunurlar,
• Milliyet: Bazı sağlık uzmanları riskin milliyetle ilgili olduğunu savunmaktadırlar, İspanyol, Kızılderili, Amerika ve Asyalılara daha fazla görüldüğünü savunmaktadırlar.
• Yaş: Kişi yaşlandıkça hareketsizleşir ve kas kütlesi kaybetmeye başlar, böylece yaşa bağlı olarak risk artar. Yaşlılar çocuk ve gençlere göre daha fazla risk altındadırlar.

Bunların dışında;

• Hamilelik,
• Obezite,
• Düzensiz Adet,
• Aşırı saç büyümesi,
• Polikistik over sendromu,
• Yüksek tansiyon,
• Sağlıksız kolesterol seviyesi,
• Sağlıksız trigliserid seviyesi riski arttırmaktadır.

Şeker Hastalığı Komplikasyonları

Kronik diyabet komplikasyonları yavaş yavaş gelişir, eğer hemen tedavi başlamazsa sorun artar ve sağlığı tehdit etmeye başlar. İlerleyen süreçte ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. Bazı komplikasyonlar şunlardır;

Kardiyovasküler Hastalık: şeker hastalığı dramatik göğüs ağrısı (anjina), kalp krizi, inme ve arter (ateroskleroz) daralması ile koroner arter hastalığı dahil olmak üzere çeşitli kardiyovasküler sorunların riskini artırır. Eğer diyabet varsa, kalp hastalığı ya da inme olasılığı oldukça yüksektir(1).

Sinir Hasarı (nöropati): Aşırı miktarda şeker, özellikle bacaklarda, sinirlerini besleyen küçük kan damarlarının (kılcal damarlar) duvarlarını tahrip edebilir. Bu, genellikle ayak veya parmak uçlarında karıncalanma, uyuşma, yanma ya da ağrıya, uyuşmaya neden olabilir ve yavaş yavaş yukarı doğru yayılır olabilir.

Eğer bu noktada tedavi edilmezse, etkilenen kol ve bacaklarda his duygusu zamanla kaybedebilir. Sindirimde meydana gelen hasar bulantı, kusma, ishal veya kabızlık sorunlarına neden olur. Erkekler için, erektil disfonksiyona neden olabilir.

Böbrek Hasarı (nefropati): Böbrekler minik kan damarı kümeleri olan milyonlarca (glomerüller) içerir. Diyabet, oldukça hassas bu filtreleme sistemine zarar verebilir. Eğer önceden önlem alınmaz ise böbrekler ciddi ve geri dönülemez hasar görebilir, bundan sonra diyalize bağımlı kalınabilir.

Göz Hasarı (retinopati): Şeker hastalığı potansiyel körlüğe yol açan, retina (diyabetik retinopati) kan damarlarına zarar verebilir. Diyabet aynı zamanda, katarakt, glokom gibi diğer ciddi görme durumlarının riskini arttırır.

Ayak Hasarları: Ayaklar ya da ayaklarda zayıf kan akımı, sinir hasarı, çeşitli ayak komplikasyon riskini artırmaktadır. Eğer hemen teşhis ve tedavi edilmezse, kesikler,kabarcıklar genellikle iyileşmesi zor enfeksiyonlara neden olabilir. Bu enfeksiyonlar yüzünden en sonunda ayak veya bacak amputasyonu gerekebilir.

Cilt Hastalıkları: Şeker Hastalığı bakteriyel ve fungal enfeksiyonlar dahil cilt sorunlarına duyarlı hale getirebilir.

İşitme Hasarları: İşitme sorunlarını bu kişilerde daha sık görülmektedir.

Alzheimer Hastalığı: Tip 2 diyabet, Alzheimer hastalığı riskini arttırabilmektedir. Tıp bu iddiayı kesin kanıtlamış değil ama bu yönde düşünceler var.

Gestasyonel Diyabet Komplikasyonları

Gestasyonel diyabet hastası kadınların çoğu sağlıklı bebekler dünyaya getirirler. Ancak, tedavi edilmemiş veya kontrolsüz kan şekeri seviyeleri sizin ve bebeğiniz için sağlık sorunlarına neden olabilir.

Gestasyonel diyabet komplikosyonları şunlar olabilir;

Aşırı Büyüme:  Pankreasın fazla insülin üretmesiyle birlikte aşırı glikoz bebeğin büyün (makrozomiyi) olmasına neden olabilir. Çok büyük bebekler, sezaryen ile doğuma neden olabilir.

Düşük Kan Şekeri:  Yeterince insülin olmadığından dolayı bazen gestasyonel diyabeti olan annelerin bebekleri doğumdan kısa bir süre sonra düşük kan şekeri (hipoglisemi) oluşabilir.

İlerleyen Yaş: Gestasyonel şeker hastası olan annelerin bebeklerinde 2 diyabet ilerleyen yaşlarda obezite ile birlikte tetiklenebilir.

Düşük: Tedavi yapılmayan gestasyonel diyabet doğumdan önce veya sonra bebekte ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir.

Şeker hastalığı ciddi bir hastalık olmasına rağmen günümüzde gelişen tıpla birlikte kontrol altında tutulması mümkün. Özellikle bu noktada yiyecekleri besinlere dikkat etmeleri gerekmektedir.

Şeker hastaları ne yemeli adlı makalemizi bakarak diyabet hastaları ne yemeli veya ne yememeli inceleyebilirsiniz. Aynı makale’de şeker hastaları ne yememeli dikkat etmeleri gereken besinleri detaylı şekilde açıkladık.

Diyabet hastalarının yiyecekleri besinlere dikkat etmelerinin yanında, günlük yaşam tarzlarına da azami derecede dikkat etmeleri gerekir. Tıbbi müdahale yanında bu önemli iki faktör, şeker hastaları tarafından kesinlikle ihmal edilmemelidir.

Kaynak ve Alıntılar

1. Lifestyle and home remedies
2. Natural Remedies for Type 2 Diabetes
3. The Cure for Type II Diabetes
4. Diabetes Treatment
5. Diabetes Treatment: It’s Not Just Insulin
6. Treatment for diabetes – how is diabetes managed?
7. Treatment for Diabetes
8. Diabetes (cont.)
9. Managing Type 2 Diabetes
10. Diabetes mellitus

Ayşe Özgün

Sağlık ve sağlıklı yaşam konusunda yazılı basın, dergi ve online platformlarda yüzlerce makalesi bulunan editörümüz Ayşe Özgün 2014 yılından itibaren sağlık makaleleri yayınlamaktadır.

Diğer sağlıklı yaşam önerileri

Şeker Hastalığı Belirtileri Şeker Hastalığı Belirtileri Nelerdir? Şeker Hastaları Hangi Besinleri Tüketebilir? Epilepsi Hastalığı Gut Hastalığı Belirtileri Nelerdir? Şeker Hastalığına İyi Gelen 11+ Bitkisel Çözüm ve Takviye Taurin Nedir, Faydaları Nelerdir + 50 Mucizevi Faydası Panik Atak Belirtisi Nedir, Nasıl Tedavi Edilir ? HCT  Nedir? Şeker Hastaları Ne Yemeli ve Ne Yememeli ?